Psikolojik hastalıklar kişilerin hayatın bir döneminde yaşadığı ve belirgin bir sıkıntıya sebep olan; duygu ve düşüncelerle birlikte davranışlardaki klinik düzeyde güçlükleri içerir. Bir ruhsal bozukluktan söz etmek için bunun dört temel  özellikten birini karşılaması gerekir. Bunlar; yeti yitimi, kişisel sıkıntı, istatistikten sapma ve işlev bozukluğudur. Bir ruhsal bozukluk için doğru teşhis tedavi rotasının belirlenmesi için oldukça önemlidir. Bundan dolayı psikolojik hastalık teşhisini ancak bir ruh sağlığı uzmanı klinik değerlendirme sürecinin ardından koyabilir.

Her insan biriciktir ve deneyimi kendine has şekil alır. Ancak ruh sağlığı tedavisinde dünya çapında geçerli sınıflandırma sistemleri mevcuttur. Bugün, ruh sağlığı alanında hizmet verenler genel olarak DSM V-TR sınıflandırma sistemini tercih eder. Bu sınıflandırma sistemine göre psikopatojileri birkaç sınıfa ayırmak mümkündür. Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’na (DSM 5 TR) göre günümüzdeki psikolojik hastalıklar şu şekildedir:

• Duygudurum Bozuklukları
• Kaygı Bozuklukları
• Obsesif Kompulsif ile İlişkili Bozukluklar
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu
• Dissosiyatif Bozukluklar
• Bedensel Belirti Bozuklukları
• Şizofreni
• Madde Kullanım Bozuklukları
• Yeme Bozuklukları
• Cinsel İşlev Bozuklukları
• Çocukluk Dönemi Bozuklukları
• Kişilik Bozuklukları

Duygudurum Bozuklukları

Duygudurum bozuklukları, hislerdeki tek yönlü olarak ya da iki uçlu değişimleri ifade eden psikolojik hastalıklardır. Bu tip bozuklukların en çok bilinen iki tipi Depresyon ve Bipolar Bozukluk’tur.

Depresyon

Depresyon, kişinin hayatında belirgin bir üzüntüye ve hayattan zevk alamama haline neden olan psikolojik hastalıktır. İnsanın belirli zamanlarda üzüntülü hissetmesinden ziyade uzun süreli işlev kaybına sebep olan bir zevk alamama hali mevcuttur. Dönemsel bir üzüntüyü içeren Majör Depresif Bozukluk, Uzun Süreli Depresif Bozukluk, Adet Öncesi Depresyon ve Yıkıcı Duygudurum Düzensizlik Bozukluğu, depresyonun alt çeşitleridir.

Bipolar Bozukluk

Bipolar Bozukluk, depresyondaki üzüntüyle birlikte aşırı mutluluk halinin bir arada olduğu bir duygudurum bozukluğudur. Aşırı mutluluk hali kişiye zevk vermekten ziyade hayatında zararlı olan birtakım etkilere sahiptir. Buna eşlik eden hızlı konuşma, hareketlilikte artış, asabiyet ve dikkat dağınıklığı gibi belirtilerin yaşanma derecesine göre iki tipte incelenir. Bu bozukluk, aşırı mutluluk ve diğer duyguların hafif olduğu hipomani, daha yoğun olduğu mani dönemi ve depresif dönem ile karakterizedir.

Kaygı Bozuklukları

Kaygı bozuklukları; kaygı ve korku duygularının uyum sağlayıcı yönünü etkileyen olumsuz hisleri içerir. Bu tipteki bozukluklar, psikolojik hastalıklar arasında en yaygın olanlarıdır. Tüm kaygı bozuklukları kişilerin hayatının kalitesinde düşüşe sebep olur.

Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Endişe duygusunun temelde olduğu Yaygın Anksiyete Bozukluğu, kişilerin çeşitli sebepler karşısında kaygı duymasına sebep olur. Bu kaygılar sağlık ve iş gibi bireysel konular için veya aile ve okul gibi çevresel konular hakkında olur. Bu psikolojik hastalık insan hayatının önemli bir parçası olan endişe duygusunun kontrol dışı olduğu durumlarda ortaya çıkar.

Sosyal Kaygı Bozukluğu

Sosyal kaygı bozukluğu ya da sosyal anksiyete, kişinin tanıdık olmayan kişilerden veya kalabalık ortamlara karşı duyduğu korkuyu tanımlar. Eski ismi sosyal fobi olan bu psikolojik hastalık, diğer fobilerden daha fazla sorunlara sebep olması sebebiyle sosyal kaygı bozukluğu ismini almıştır. Sosyal kaygısı olan biri topluluk önünde konuşmaktan, yeni kişilerle tanışmaktan ve benzer durumlardan korkar.

Özgül Fobi

Özgül fobi, bir nesne ya da durum karşısında normalin üstünde korkuyu tanımlar. En bilinen biçimleri kapalı yerden korkma ve yükseklik korkusudur. Özgül fobiler genel olarak kişilerde bir arada bulunan psikolojik hastalıklar olmaktadır. Korkulan şey hayvan(örneğin yılan korkusu), doğal çevre(örneğin yüksek yerler), kan, durumsal(örneğin asansör korkusu) ya da diğer çeşitlerde olabilir.

Panik Bozukluk

Panik bozukluk, herhangi bir durumla ilgisi olmayan panik ataklar ve panik atakların nüksetmesinden korkmayla karakterize bir psikolojik hastalıktır. Başka bir deyişle kişiler tekrarlayan panik ataklara ek olarak olası ataklara karşı bir korku da geliştirir. Bu bozuklukta panik atağın beklenmedik olması ve tekrarlaması gerekir.

Agorafobi

Agorafobi kişilerin kaçamayacağı veya utanacağı durumlar karşısında yaşadığı kaygıdır. Genellikle kalabalık yerlerden korkma şeklinde bilinen bu bozukluğa sahip bireyler genelde kaçınma tepkisi olarak evden çıkamaz.

Obsesif Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar

Takıntılar ve bu takıntıları ortadan kaldırmak için gerçekleşen eylemlerle karakterize bozukluklar Obsesif Kompulsif Bozukluklar kategorisine dahildir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk

OKB, takıntılar ve çeşitli sebeplerle yapmak zorunda hissettiği davranışlar veya eylemler ile karakterizedir. Bozukluğa ismini veren iki ana öğe vardır: obsesyon ve kompulsiyon. Obsesyonlar kişilerin durduramadığı düşünce veya hayali içerirken, Kompulsiyonlar kaygıyı azaltmak için gerçekleştirdiği abartılı davranış veya eylemlerdir.

Beden Dismorfik Bozukluğu

Beden Algı Bozukluğu olarak da geçen bu bozuklukta kişi vücudunun var olmayan kusuruna aşırı kafaya takar. Bunun için sürekli kusuru olduğu düşündüğü bedensel bölgeyi kontrol eder ve onay arama girişiminde bulunur.

Biriktirme Bozukluğu

İnsanların hayatında değeri olmayan nesneleri atmada zorluk yaşadığı psikolojik hastalıktır. Eşyalara karşı bağımlılık ve bunları atma konusunda bir direnç söz konusudur.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Geçmişteki travmatik bir deneyim sonrasında travmayla ilgili stresörlerden kaçınma ve bunlara maruz kaldığında yoğun uyarılmışlık halini içerir. Kişiler travmatik olaya maruz kalmış olabilir veya buna şahit olmuştur. TSSB yaşayan kişiler ölüm, yaralanma veya cinsel saldırıya uğramıştır veya başkasının yaşadığı travmatik deneyime şahit olması sonucunda TSSB gelişir.

Dissosiyatif Bozukluklar

Dissosiyatif bozukluklar, dissosiyayik bellek yitimi, kendine/gerçeğe yabancılaşma ve dissosiyatif kimlik bozukluğunu içerir. Dissosiyatif bellek yitimi, hafızanın stresli deneyimle alakalı bölümlerine ulaşmada zorluk veya kişinin geçmişiyle ilgili her şeyi unuttuğu psikolojik bozukluktur. Depersonalizasyon ve Derealizasyon bozukluğu ise kişinin benlik veya gerçeklik deneyimlerinde değişikliği ifade eder. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu ise eski ismiyle Çoklu Kişilik Bozukluğu olan, birbirinden farklı hareket eden en az iki kimliğin varlığını tanımlar.

Bedensel Belirti ve İlişkili Bozukluklar

Somatoform bozukluklar olarak da bilinen bedensel belirti ve ilişkili bozukluklar, fiziksel belirtilere karşı veya sağlığa karşı aşırı uğraşmayı içerir. Tıbbi olarak açıklanabilen veya açıklanamayan bedensel belirtilerle ilgili aşırı duygu, düşünce ve davranış mevcuttur. Bunun yanı sıra hastalık kaygısı bozukluğu, konversiyon bozukluğu, hasta numarası yapma ve yapay bozukluk şeklinde alt kategorileri mevcuttur.

Şizofreni

Şizofreni, algıyı etkileyen ve halüsinasyonlara sebep olan bir psikolojik hastalıktır. Her vakanın kendine has belirtiler yaşadığı psikolojik hastalıklar arasında olan şizofreni, dağınık konuşma, dağınık davranış/katatonik davranış veya istemsizlik gibi belirtilerle karakterizedir. Bu bozukluğun DSM 5 sınıflandırmasında alt tipi yoktur. Şizofreni Açılımı Kapsamında ve psikozla giden diğer bozukluklar; şizoduygulanımsal bozukluk, sanrılı bozukluk, şizofreniform bozukluk ve kısa psikotik bozukluktur.

Madde Kullanım Bozuklukları

Alkol, sigara, uyuşturucu ve uyarıcıların kötüye kullanımını içeren psikolojik hastalıklar madde kullanım bozuklukları kategorisine dahildir. Maddeye karşı bağımlılık, arzu edilen etki için daha fazla madde alımı ve bırakmakta zorluk ile karakterizedir. Bu bozuklukta belirti sayısının artması hastalığın şiddetini belirler.

Yeme Bozuklukları

Yeme bozuklukları, anoreksiya nervoza, bulimiya nernoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğudur. Anoreksiye nervoza, kişinin kendisini kilolu olarak algıladığı ve daha düşük kilo için çaba gösterdiği bir bozukluktur. Bulimiya Nervoza ise tekrarlayan aşırı yeme dönemleri ve bunları telafi etme girişimleri ile karakterizedir.

Cinsel İşlev Bozuklukları

Cinsel arzu, uyarılma ve ilgiyi içeren bozukluluklara ek olarak olarak orgazmı etkileyen ve cinsel acı içeren bozukluklar, cinsel işlev bozuklukları kümesine dahildir. Düşük/Aşırı cinsel istek veya uyarılma eksikliği, orgazmda sorun yaşama gibi durumlar önemlidir ancak bunların kişinin hayatında belirgin sıkıntıya sebep olması gerekir.

Çocukluk Dönemi Bozuklukları

Tamamen çocuklukta yaşanan veya çocuklukta başlayan bozukluklar çocukluk dönemi bozuklukları olarak geçer. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu daha çok çocuklukta başlayıp yetişkinlikte devam eden bir nöro gelişimsel bozukluktur. Ancak ayrılık kaygısı gibi bazı bozukluklar sadece çocukluk dönemine özgü gerçekleşir.

Kişilik Bozuklukları

Kişilik bozuklukları, insanların sürekli biçimde sosyal ilişkilerini etkileyen ve kendini algılamasındaki kusurların olduğu çeşitli rahatsızlıklardır.

A Kümesi Kişilik Bozuklukları

Paranoid, Şizoid ve Şizotipal kişilik bozuklukları bu kümeye dahildir. Paranoid kişilik bozukluğunda başkalarına karşı kuşkuyla yaklaşma egemen düşüncesir. Şizoid Kişilik Bozukluğu, sosyal ilişkilerde kopma; Şizotipal kişilik bozukluğu ise yakın ilişki kurmada zorluk ve tuhaf davranışlarla karakterizedir.

B Kümesi Kişilik Bozuklukları

Antisosyal Kişilik Bozukluğu, psikopat karakter örüntüsüyle ilişkilidir. Sınırda ya da bilinen ismiyle Borderline Kişilik Bozukluğu ise kişiler arası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulardaki tutarsızlığın meydana geldiği ve buna dürtüselliğin eşlik ettiği bir bozukluktur. Histrinoyik kişilik bozukluğu, aşırı duygusallık ve ilgi ihtiyacıyla; Narsisistik Kişilik Bozukluğu ise kendini aşırı beğenmekle karakterizedir.

C Kümesi Kişilik Bozuklukları

Bu kümedeki kişilik bozuklukları kaygılı ve korkulu duygu, düşünce ve davranışları içerir. Çekingen kişilik bozukluğu, Bağımlı kişilik bozukluğu ve Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu bu kümeye dahildir. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu, OKB’den tamamen farklıdır ve bu bozuklukta mükemmellik arayışı egemendir.