Zihnin Bitmek Bilmeyen Döngüsüne Yakından Bakış

Günlük yaşamda pek çoğumuz kendimizi sürekli bir şeyleri düşünürken buluruz. Geçmişte yaşanan bir olay, geleceğe dair bir kaygı ya da çözülmemiş bir sorun zihnimizde dönüp durur. Peki, sürekli düşünmek normal mi? Yoksa bu durum daha derin psikolojik süreçlerin habercisi mi?

Bu yazıda, düşünme eyleminin psikolojik arka planını, ne zaman sağlıklı olduğunu ve ne zaman müdahale edilmesi gerektiğini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Düşünmek : İnsan Zihninin Doğası

İnsan beyni, günde yaklaşık 60.000 ila 80.000 düşünce üretir. Bu düşünceler bilinçli ve bilinçdışı olarak işler ve çoğu zaman kontrolümüz dışında gerçekleşir. Düşünmek; problem çözme, planlama, öğrenme ve kendini değerlendirme gibi birçok işlev için gereklidir. Bu yönüyle bakıldığında düşünmek doğaldır ve hayatın bir parçasıdır.

Ancak sürekli ve tekrarlayan düşünceler, yani “ruminasyon”, bu doğallığın ötesine geçebilir.

Sürekli Düşünmenin Altında Yatan Nedenler

Sürekli düşünmenin birçok psikolojik ve nörolojik nedeni olabilir. En yaygın sebepler:

• Anksiyete bozuklukları: Geleceğe dair belirsizlik, tehdit algısı ve kontrol etme ihtiyacı zihni meşgul eder.
• Depresyon: Geçmiş olaylar üzerine aşırı düşünme ve kendini suçlama, depresif ruh halini besler.
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB): Travmatik bir olay tekrar tekrar zihinde canlanabilir.
• Perfeksiyonizm ve kontrol ihtiyacı: Her detayı planlamaya çalışmak, zihinsel yükü artırır.
• Kararsızlık ve düşük özgüven: Karar vermede zorluk yaşayan bireyler sürekli içsel tartışmalar yaşar.

Sürekli Düşünmenin Belirtileri

Aşağıdaki durumlar sizde sıklıkla görülüyorsa, bu durumun sağlıksız bir düşünme döngüsüne dönüştüğünü söyleyebiliriz:

• Aynı konuları tekrar tekrar düşünmek
• Uyumakta zorlanmak, uykuya geç kaldığınızda düşüncelerin yoğunlaşması
• Konsantrasyon kaybı
• Fiziksel belirtiler: baş ağrısı, yorgunluk, mide problemleri
• Karar verememe, erteleme davranışı
• Sosyal ilişkilerde geri çekilme

Ne Zaman Yardım Alınmalı?

Sürekli düşünme durumu:

• Günlük yaşamınızı etkilemeye başladıysa,
• İşlevselliğinizi azaltıyorsa,
• Uyku düzeninizi bozuyorsa,
• Kendi kendinize başa çıkamıyorsanız,

bir uzmandan psikolojik destek almanız oldukça önemlidir.

Sürekli Düşünmeyi Azaltmanın 7 Bilimsel Yolu

Farkındalık (Mindfulness) geliştirin: Anı yaşamak, düşünceleri dışarıdan bir göz gibi izlemek.

Yazı yazın: Düşünceleri dışsallaştırmak zihni rahatlatır.

Fiziksel aktivite yapın: Egzersiz, stres hormonlarını azaltır.

Zihinsel sınırlama uygulayın: Kendinize “Düşünme zamanı” belirleyin. Geri kalan zamanlarda kendinizi uyarın.

Meditasyon uygulayın: Özellikle nefes odaklı meditasyonlar işe yarar.

Bilişsel yeniden yapılandırma: Olumsuz düşünce kalıplarını yakalayıp değiştirmeye çalışın.

Profesyonel destek alın: Psikoterapi, özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bu konuda oldukça etkilidir.

Düşünmek Bir Güçtür, Ama Onu Doğru Yönetmeliyiz

Düşünmek, insan zihninin muazzam bir becerisidir. Ancak bu beceri kontrolsüz kaldığında, bizi içinden çıkılmaz bir zihinsel döngüye sokabilir. Bu nedenle düşünmeyi bastırmak değil, onu fark edip yönetmek gerekir. Can Psikolojim olarak, sürekli düşünme problemini aşmak isteyen herkese uzman kadromuzla destek sunuyoruz.

Kaynakça:

Nolen-Hoeksema, S. (2000). The role of rumination in depressive disorders and mixed anxiety/depressive symptoms. Journal of Abnormal Psychology.

American Psychological Association. (2023). Understanding anxiety and the thinking mind.

Harvard Health Publishing. (2021). Why we ruminate and how to stop.

Kabat-Zinn, J. (2013). Mindfulness for Beginners: Reclaiming the Present Moment—and Your Life.

Şimdi Randevu Al